JAPON BALIKLARI

En tanınmis soguk su balıklarıdır. Kokeni 'Sazan' balıgından gelir. Yuzyıllardan beri yapılan ozel secim ve uretimden dolayı bugun yuzlerce cesitte ve bircok renkte bulunurlar. Bu balıkların tarihi 1600 sene oncesine gider. Guney Cin'de milattan sonra 265-420 yillari arasında bazi ureticiler kahverengi (sazanin dogal rengi) balıklarının yavruların bazılarının cekici kirmizi renkte oldugunu gorduler, ve dikkatlı uretmelerle gittikce daha guzel renkli balıklar urettiler. 1200-1300 senesine kadar japon balıkları gumus, siyah, kırmızı ve karısık renklerde bulunuyorlardı. 1500 senelerin sonlarına dogru degisik yuzgec sekilleri ortaya cıkmaya basladı, ve bunları degisik buyumeler (gozler vb.) ve vucut sekilleri takip etti. Bundan sonra Cin'de diger gelismeler devam etti ve bu balıklara olan ilgi diger ulkelere de yayıldı.

1500 seneleri civarinda japon balıkları Cin'den Japonya'ya goturuldu ve bu ulkede bircok gelismeler yapıldı (aslan kafa vb.).

Ulkemizde bu balıklara neden 'Japon balıkları' denildigini bilmek mumkun degildir. Buyuk ihtimalle ulkemize bu balıklar ilk once Japonya'dan getirtilmistir, belkide ilk olarak bir Japon imparatoru bir Osmanli Sultanına bu balıklari hediye etmistir.

Bakınız diger ulkelerde bu balıklar hangi isimlerle anılırlar:
Cin'de "chin-yu"
Japonya'da "kingyo"
Fransa'da "poisson rouge"
Almanya'da "goldfisch"
Ingilizce konusulan ulkelerde "goldfish"
Turkiye'de "Japon balıgı"

Japon Baliklarinin Uretilmesi:

Burada (Avustralya) birkac tanıdıgım kisi devamlı olarak japon balıgı uretiyorlar. Ayrica japon balıklarının uretilmesi hakkında bircok kitapta okumustum. Size mi ozetlemeye calısayım.

Balik uretmek icin saglikli disi ve erkek balik lazimdir. Simdi gulmeye basliyabilirsiniz sanki biz bilmiyorduk diye ama bircok insan iki ayni cinsiyetten baliktan uretmeye calisirlar. Neden mi? Cunku eger bazen bir cinsiyetteki balik eger akvaryumda karsi cinsten balik bulamazsa kendi cinsinden diger balik ile eslesir, ve olayi dahada karistirmak icin biri erkek balik gibi digeride disi balik gibi hareket etmeye basliyabilirler. Bu melek baliklarinda sikca rastlanir. Bazende akvaryumu olan sahis baliklarin cinsiyetlerini ayirt edemedeginden dolayi iki ayni cinsiyetten baligi ayni akvaryumda uretmeye calisir.

Japon baliklarinin disi ve erkek oldugunu ayirt etmek baligina gore cok zor degildir. Baliklari ayirt edilebilmek icin ergenlik cagina erismis vede ureme mevsiminde uremeye hazir duruma gelmis olmalari gerekir. Japon baliklari genellikle iki yasina ulasinca uremeye hazir duruma gelirler, ama bu bulunduklari akvaryumun su isisi, yedikleri yem gibi etkenlerden dolayi degisebilir. Size boy olcusu veremiyorum; 'su boyda olunca...' gibi, cunku her tur japon baligi degisik boya ulasir. Benim tanidiklar 4-5 yasindan buyuk baliklar urerken artik verimin dustugunden bahsediyorlar. Yani uretmek icin balik 2 ve 4 yaslari arasinda olmali. Genellikle yaz aylari ureme mevsimidir japon baliklari icin, fakat akvaryumda su isisi ayarlanabildiginden akvaryumda ureme mevsimi yilin 365 gunu denilebilir. Ureme 'mevsiminde' disi baliklar daha toplu gozukurler (yumurtalar olustugu icin) ozellikle yukaridan bakildiginda. Erkek japon baliklari ise kafa ve solungac kapaklarinin uzerinde kabarikliklar olusur (sivilce gibi!). Ayrica ureme mevsiminde baliklarinizi izliyerek tahminlerinizi dogruluyabilirsiniz, nitekim esas ureme baslamadan once erkek baliklar disilerin peslerinden yuzerler birkac gun.

Uretmek istediginiz balıkların iyi beslenmis olmaları sarttır. Uretme zamaninda birkac hafta onceden cesitli ve kaliteli yemlerle beslenmeliler (Canli, dondurulmus ve kuru yemler).

Akvaryumda uretmek icin en kucuk akvaryum 60x30x38cm (boy x derinlik x genislik) boyunda olmalidir. Uzun alcak akvaryumlar, kisa derin akvaryumlardan daha elverislidirler bu durum icin. Idael olarak akvaryum sabah gunesini alacak bir yere konur, fakat direk gunes isigindan kacinilmalidir. Akvaryumun dibine dere kumu koymaya luzum yoktur fakat birkac demet sik yaprakli bitki konulmali veyahutta naylon yunden yapilan sacaklar konulur (Ben bu naylon sacaklarla bircok balik turu uretiyorum). Bir koseye havayla calisan basit bir sunger filtre konur.

Japon baliklarini uretmenin bir yontemi akvaryumu bir parca cam veya ici gozukur plastic ile iki kompartmana ayirip bir kenara iki erkek japon baligi ile oteki tarafa bir disi konur. Su en azindan 15 derece olmalidir. Geceleyin suyun derinligini 10-13cm derinlige indirip aradaki cami kaldirin. Sabah ureme baslamalidir. Fakat baslamazsa birkac gun baliklari oyle birakin yine birsey olmazsa suyu eski yuzeyine getirip yine kompartmanlara ayırın baliklari ve bir hafta on gun sonra yine deneyin.

Bazen suyun isisini birkac derece dusurmek japon baliklarini uretmeye tesvik eder, bazilari bir iki kup buz atarlar akvaryuma suyun derinligini dusurduklerinde. Ama dikkat su sadece birkac derece dusmeli!

Ureme olur olmaz anne ve babalari hemen akvaryumdan cikartmali aksi takdirde yumurtalarini yerler. Tek bir disi japon baligi birkac bin yumurta yumurtlayabilir bir seferde. Eger dinledirilirse bir disi japon baligi bir ayda birkac kere ureyebilir.

Yumurtalar 18-20 derece arasinda tutulmali ve filtreler cok yavas calismalidir bu ara. Yavrular 4-5 gunde yumurtadan cikarlar. Daha alcak isida bu sure uzar. Yavrular ilk 48 saat sadece olduklari yerde dururlar. Bundan sonra beslenmeye baslanabilir.

Japon balıklarını sagmak icin balıklar yukarda belirtildigi gibi uremeye hazir duruma getirilirler. Uremeye hazir baliklar yumurta ve dollerini kolay salarlar. Uremeye hazir olmayan baligi sagmaya calismak onun olumune yol acabilir.

Erkek ve disi balıgı akvaryumdan alinmis su ile yarim doldurulmus iki ayri kovada tutun. Bir kaseyede yarim akvaryum suyunuzdan ve birkac sik yaprakli bitkiden koyun.

Once erkek balıgı sagmak daha uygundur. Yumusak bir kepce ile erkek balıgı yakalayin (fazla stress yapmayacagini hissediyorsaniz cabucak elinizlede yakalayabilirsiniz). Islak ellerle baligi kasede suyun altinda tutun ve bas parmak ve isaret parmaklarini kullanarak balıgın ortasindan anusune dogru hafifce (masaj yapar gibi) bastirarak oksayin. Az miktarda beyaz dol birakilir. Hemen baligi kovasina geri koyup dolu suya yavasca calkalayarak karistirilir. Dol sadece bir iki dakika ise yara vaziyette durur.

Disi balıgı ayni sekilde yakalayip yumurtalar sagılır ve kaseye yayılır. Bircok yumurtanin bir araya gelip birbirine yapismasini onleyin. Ayni erkek ve disi ile bu olay 2-3 kere tekrarlanabilir, fakat her seferinde yeni bir kase kullanilmasi gerekir. On onbes dakika sonra fazla su kaseden dokulerek yumurtalarin yapıstıgı bitkiler ve yumurtalar yavruların yetistirilmesi icin kullanılacak akvaryuma konur.